Tuyển sinh đại học năm 2026: Siết chuẩn đầu vào, từ chối xét tuyển học bạ

Dù Bộ GD&ĐT chưa ban hành hướng dẫn, quy chế tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2026 nhưng nhiều trường đã lên phương án xét tuyển. Trong đó, nhiều trường quyết định “nói không” với xét tuyển học bạ và một số tổ hợp truyền thống.

Nói không với tổ hợp truyền thống

Hai trường quân sự chính thức thông báo không xét tuyển tổ hợp C00 (Văn, Sử, Địa) năm 2026 là Trường Sĩ quan Chính trị và Học viện Biên phòng. Ngoài ra, tổ hợp A00 (Toán, Lí, Hóa) không xuất hiện trong mùa tuyển sinh năm 2026 của 2 đơn vị này. Trường Sĩ quan Chính trị sử dụng các tổ hợp để xét tuyển C01 (Văn, Toán, Lí), C03 (Văn, Toán, Sử), C04 (Văn, Toán, Địa) và D01 (Văn, Toán, Anh). Học viện Biên phòng sử dụng 3 tổ hợp xét tuyển gồm C03, C04 và D01.

Thí sinh tìm hiểu thông tin tuyển sinh năm 2025. Ảnh: NHƯ Ý

PGS.TS Đặng Hồng Sơn, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐH KHXH&NV), ĐH Quốc gia Hà Nội nêu 3 điểm mới căn bản trong công tác tuyển sinh năm 2026. Thứ nhất, 15/30 ngành không có tổ hợp C00 (đều là những ngành gây sốt của trường-PV). Đây là điểm khác biệt hoàn toàn so với năm 2025, khi có 26 ngành có tổ hợp C00, và chỉ có hai ngành Nhật Bản học và Đông Nam Á học không có tổ hợp C00.

Thứ hai là không có các tổ hợp C03 (Toán học, Ngữ văn, Lịch sử), C04 (Toán học, Ngữ văn, Địa lí), X78 (Ngữ văn, tiếng Anh, Giáo dục kinh tế và pháp luật). Thứ ba, nhân 2 điểm môn thi tiếng Anh hoặc Ngữ Văn trong mỗi tổ hợp xét tuyển.

Theo quy định của Bộ GD&ĐT, từ năm 2026, số môn chung của các tổ hợp trong xét tuyển/ngành phải đóng góp ít nhất 50% trọng số tính điểm xét. Do đó, để đảm bảo yêu cầu này đối với các tổ hợp xét tuyển của 30 ngành đào tạo, Trường ĐHKHXH&NV chia hai nhóm, một nhóm 12 ngành nhân 2 điểm môn tiếng Anh và một nhóm 18 ngành nhân 2 điểm môn Ngữ văn.

Đến thời điểm hiện tại, có thêm nhiều trường ĐH dừng xét tuyển học bạ từ năm 2026. Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2 bỏ xét học bạ với 17 ngành, chỉ còn một số ít ngành xét học bạ. Trường này cũng bỏ xét kết quả thi đánh giá năng lực của 2 ĐH Quốc gia, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội và kết quả thi đánh giá chuyên biệt của Trường ĐH Sư phạm TPHCM.

Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, ĐH Quốc gia Hà Nội cũng thông báo không sử dụng học bạ để xét tuyển vào tất cả ngành năm 2026. Trường ĐH Nha Trang đã bỏ phương thức này từ năm nay.

Tiến tới chuẩn hóa chất lượng đầu vào

Chia sẻ về xu hướng giảm dần và tiến tới bỏ phương thức xét kết quả học bạ, các chuyên gia đánh giá, bối cảnh thực tiễn đang đặt ra vấn đề nâng cao chất lượng nguồn tuyển và đảm bảo sự công bằng trong tiếp cận giáo dục ĐH.

Vừa qua, Bộ GD&ĐT đã khảo sát các trường về việc bỏ xét tuyển học bạ. Một số nguyên nhân có thể được đặt ra thảo luận về xu hướng siết chặt phương thức xét tuyển học bạ tại nhiều cơ sở giáo dục ĐH hiện nay.

Đầu tiên, thực tế có sự thiếu đồng nhất trong đánh giá, cho điểm giữa các trường THPT, có sự khác nhau giữa địa phương, vùng miền, nông thôn, thành thị… dẫn đến nhiều người đặt câu hỏi về sự công bằng trong tuyển sinh.

Từ lâu, dư luận đặt câu hỏi trước hiện tượng một số nơi có tình trạng lạm phát điểm, nới tay, hay làm đẹp trong đánh giá dẫn đến khó khăn khi so sánh tương quan và gây khó cho việc nhận định về kết quả giáo dục. Thứ hai, trường ĐH được tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình, minh bạch trong tuyển sinh, đòi hỏi cần có phương thức thực sự chuẩn hóa.

Xu hướng giảm xét tuyển học bạ đã xuất hiện khoảng 1-2 năm nay. Từ năm 2022 đến năm 2024, số thí sinh nhập học bằng phương thức này giảm 9,32%, xuống còn 27,86%. Các trường ĐH công lập tốp đầu hầu như không còn xét điểm học bạ độc lập, mà kết hợp một số yếu tố khác như chứng chỉ ngoại ngữ, điểm đánh giá năng lực để tăng độ tin cậy, sàng lọc.

Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, điểm trung bình học bạ của thí sinh ở 12 môn học cao hơn 0,12-2,26 điểm so với thi tốt nghiệp năm 2025. Trong đó, môn Toán có độ chênh lên tới 2,25 so với điểm thi, tiếng Anh chênh 1,57.

PGS.TS Nguyễn Văn Thụ, Trưởng phòng Đào tạo, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2 lí giải, 17 ngành không xét tuyển học bạ có tính cạnh tranh cao, những ngành đào tạo giáo viên và được Bộ GD&ĐT giao chỉ tiêu. Hằng năm, chỉ tiêu phương thức xét học bạ của những ngành này khoảng 10%, tuyển được những sinh viên rất tốt, học lực ổn định.

Từ năm 2025, không chia chỉ tiêu theo phương thức xét tuyển mà sử dụng bách phân vị để quy đổi, tỉ lệ trúng tuyển bằng học bạ tăng vọt lên tới 23%. Như vậy, khi không còn quy định phân bổ chỉ tiêu theo từng phương thức mà thay bằng quy đổi điểm sàn và điểm chuẩn ĐH giữa các phương thức theo phương pháp bách phân vị, nhà trường khó kiểm soát được tỉ lệ sinh viên trúng tuyển bằng phương thức xét tuyển học bạ.

Nhà trường quyết định chỉ duy trì phương thức này đối với một số ngành, nhằm đảm bảo cơ hội cho những thí sinh có hoàn cảnh khó khăn hoặc thuộc nhóm khó cạnh tranh bằng các phương thức xét tuyển khác.

Theo phản ánh, việc một số trường giảm tổ hợp tuyển sinh xuất phát từ quy định của Bộ GD&ĐT. Cụ thể, Bộ yêu cầu tổ hợp xét tuyển phải gồm ít nhất ba môn, bắt buộc có Toán hoặc Văn với trọng số tính điểm xét không dưới 25%; từ năm 2026 số môn chung của các tổ hợp phải đóng góp ít nhất 50% trọng số tính điểm xét.

Theo Nghiêm Huê (báo Tiên Phong)