Xét tuyển học bạ tạo cơ hội cho điểm số ảo hay khuyến khích học thật?

Bộ GD&ĐT lấy ý kiến hơn 500 trường đại học, cao đẳng trên cả nước về việc bỏ hay giữ xét tuyển bằng học bạ. Vấn đề này đã được đặt ra từ nhiều năm nay. “Không thể nói kết quả ở phổ thông trong 5-6 học kỳ không chính xác bằng một kỳ thi”

Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, mùa tuyển sinh đại học năm 2025 có tất cả 17 phương thức xét tuyển. Trong đó, phương thức xét tuyển bằng học bạ chiếm 42,4% thí sinh, cao hơn 3% so với phương thức thi tốt nghiệp THPT, đồng thời là phương thức được sử dụng nhiều nhất.

Tuy nhiên, GS Nguyễn Tiến Thảo, Vụ Trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT, đây không phải là lý do để Bộ tổ chức khảo sát lấy ý kiến các trường về việc bỏ hay giữ phương thức xét tuyển này.

Theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, việc xét tuyển bằng học bạ đã thực hiện một thời gian và đây là lúc nhìn lại để đánh giá một cách công bằng, sao cho hiệu quả, giúp công tác tuyển sinh được thực chất, chất lượng.

Thí sinh thi tốt nghiệp THPT 2025 (Ảnh: Trịnh Nguyễn).

“Đối với một số phương thức tuyển sinh lớn, chúng ta cần đánh giá lại, nếu vẫn chất lượng sẽ tiếp tục duy trì phát triển, nếu không sẽ phải bỏ bởi một trong những mục tiêu của Nghị quyết 71 là hiện đại hóa giáo dục và gia tăng chất lượng, đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao mà tuyển sinh là một trong toàn bộ các khâu đó", GS Nguyễn Tiến Thảo nói.

Nhiều năm qua, câu chuyện bỏ hãy giữ xét tuyển học bạ đã được thảo luận nhiều. Một số trường bỏ xét học bạ hoàn toàn, chủ yếu nằm ở nhóm top đầu. Một số trường chỉ xét học bạ của học sinh trường chuyên hoặc có giải học sinh giỏi cấp tỉnh. Số khác xét học bạ kèm theo các điều kiện. Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM nằm trong số này.

PGS.TS Lê Hiếu Giang - Hiệu trưởng nhà trường - cho biết, trường đã thực hiện đánh giá kết quả năng lực học tập sinh viên trong nhiều năm và nhận thấy sinh viên được tuyển sinh vào trường bằng hình thức học bạ có năng lực học tốt bằng hoặc tốt hơn sinh viên xét tuyển từ kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Từ thực tế đó, ông nhận định kết quả đào tạo ở phổ thông trong suốt các năm học ở hầu hết các trường về cơ bản là chính xác. Không thể nói kết quả ở phổ thông trong suốt 5-6 học kỳ mà không chính xác bằng một kỳ thi.

Cùng quan điểm, bà Thanh Thúy - giáo viên Trường THPT Hùng Vương, TPHCM - nhìn nhận, đâu đó cũng có những nơi ra đề thi dễ, tạo điều kiện cho học sinh về điểm số để các em có cơ hội vào đại học theo hình thức xét học bạ nhưng không thể vì vậy mà đánh giá học bạ không có giá trị. Điểm số ảo có thể mang tính thời điểm, chứ khó kéo dài trong suốt 3 năm học với 6 học kỳ.

Cô Hoàng Thuỳ Mai - giáo viên một trường THPT tại Hà Nội - khẳng định: “Hiện tượng học sinh học kém vẫn có học bạ đẹp chỉ là thiểu số. Những em đạt mức điểm trung bình môn từ 9 trở lên phần lớn là những học sinh thực sự xuất sắc. Không có giáo viên nào có thể phù phép cho học sinh bình thường đạt được mức điểm đó”.

Cô Mai nói thêm, những học sinh có mục tiêu du học dành rất nhiều thời gian, công sức để “cày điểm” học bạ, do các đại học quốc tế top đầu đều xem đây là một chỉ số quan trọng.

Học bạ đánh giá đầy đủ và toàn diện một quá trình dài của học sinh. Do đó việc xét tuyển bằng học bạ thúc đẩy học sinh học tập nghiêm túc ngay từ lớp 10, ở tất cả các môn trọng điểm, thay vì chỉ dồn sức vào lớp 12 cho một kỳ thi tốt nghiệp THPT.

“Xét tuyển học bạ, ở góc độ tích cực, kích thích học sinh học thực chất hơn”, cô Mai nói.

Học bạ là căn cứ đối sánh với kết quả thi tốt nghiệp THPT

Ông Vũ Khắc Ngọc, giáo viên hóa học tại Hà Nội, cho rằng không nên cấm hoàn toàn việc tuyển sinh bằng học bạ bởi nó đánh giá cả quá trình học tập. Học bạ cũng là căn cứ để đối sánh với kết quả thi, đồng thời giúp các trường top dưới thuận lợi hơn trong tuyển sinh.

Tuy nhiên, để công bằng cho thí sinh và đảm bảo tính tự chủ cho các trường đại học, ông Ngọc cho răng cần khống chế tỷ lệ phần trăm tuyển sinh bằng học bạ hoặc đặt thêm các điều kiện kĩ thuật khi tuyển sinh.

“Lâu nay dư luận vẫn rất lo ngại việc các trường hoàn toàn xét học bạ thì chất lượng đào tạo sẽ rất tệ bởi cơ chế “xin- cho” điểm vẫn còn tồn tại.

Nhưng theo tôi, nếu tuyển học bạ kèm với một mức “sàn” điểm thi nhất định, ví dụ thí sinh phải đạt khoảng 15 điểm/3 môn thi tốt nghiệp THPT đi kèm với điểm học bạ, như vậy các trường vừa không ảnh hưởng tính tự chủ trong tuyển sinh mà vẫn kiểm soát được đầu vào, tránh “vơ bèo vạt tép” như lâu nay dư luận lo ngại”, ông Ngọc khẳng định.

Cũng theo chuyên gia này, đánh giá học bạ tức là đánh giá cả quá trình học tập của một học sinh. Nhiều em bình thường học tốt nhưng “học tài thi phận”, vì những lý do khác nhau liên quan đến sức khoẻ, tâm lý mà có kết quả thi tốt nghiệp chưa tốt. Do đó, kết quả học bạ trong trường hợp này là trọng số đối sánh hiệu quả.

Theo chuyên gia này, để điểm học bạ có uy tín hơn, về lâu dài cần đi về tính liêm khiết và thực chất trong chấm điểm phổ thông.

PGS.TS Nguyễn Thanh Chương, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Giao thông vận tải cũng cho rằng việc đòi hỏi đầu vào tùy từng trường, từng ngành khác nhau, một số ngành vẫn có thể xét bằng học bạ, không nhất thiết phải bỏ.

“Học bạ là kết quả cả một quá trình, nên tin tưởng vào kết quả của các trường phổ thông. Tuy nhiên, với một số ngành đặc thù, đòi hỏi đầu vào cao, theo tôi có thể giảm hoặc bỏ xét tuyển học bạ.

Quan trọng là không tuyển hoàn toàn bằng học bạ mà nên để tỷ lệ xét học bạ thấp hoặc khống chế ở một số ngành cụ thể”, ông Chương cho hay.

Cũng theo PGS.TS Nguyễn Thanh Chương, mỗi phương thức có ưu, nhược điểm khác nhau. Trong một ngành có thể có nhiều phương thức, do vậy không nhất thiết bỏ hẳn mà nên để việc tuyển sinh bằng học bạ có tỷ trọng hợp lý tuỳ tính chất, đầu vào các ngành sao cho phù hợp.

Theo báo Dân trí