Anh Vũ Văn Diễn - hiện đang là Đội trưởng Đội an ninh trật tự ga quốc nội tại Trung tâm An ninh hàng không Nội Bài, người đã có 15 năm trong nghề, sẽ chia sẻ những thông tin cần thiết cũng như kinh nghiệm của mình về vị trí nhân viên an ninh soi chiếu.

Nhân viên an ninh soi chiếu - họ làm gì?

Nghề kiểm tra soi chiếu an ninh hàng không được thực hiện trên cơ sở kết hợp việc sử dụng con người, khai thác các thiết bị an ninh để xác định đúng hành khách, nhân viên, người tham quan (gọi chung là hành khách) và phát hiện, loại bỏ vũ khí, chất cháy nổ (gọi chung là vũ khí), vật phẩm nguy hiểm bị cấm (ma túy, heronin) vào khu vực hạn chế hàng không hoặc lên tàu bay.

Vị trí điểm kiểm tra soi chiếu an ninh hàng không được thiết lập tại các cảng hàng không gồm các vị trí cụ thể sau: Nhà ga hành khách, nhà ga hàng hóa, khu chế biến suất ăn, khu bảo dưỡng tàu bay hoặc điểm kiểm tra soi chiếu tăng cường.

Các công việc của một nhân viên an ninh soi chiếu

Công việc của nhân viên an ninh soi chiếu thứ nhất là kiểm tra hành lý, hàng hóa đối với hành khách. Đối với hành khách thì bạn sẽ kiểm tra về giấy tờ tùy thân của hành khách đi tàu bay, thẻ đi tàu bay xem có khớp không, có đủ điều kiện để thực hiện động tác kiểm tra an ninh hay không. Sau khi hành khách đủ điều kiện về mặt giấy tờ và thẻ lên tàu bay thì hành khách sẽ phải thực hiện một quy trình mà an ninh hàng không kiểm tra đó là kiểm tra đối với người qua hệ thống cổng từ, các trang thiết bị an ninh. Đối với đồ vật, hành lý xách tay, nhân viên soi chiếu sẽ kiểm tra bằng máy soi Xray, sau khi kiểm tra các đồ vật bằng máy soi thì nhân viên viên an ninh soi chiếu đòi hỏi phải có một nghiệp vụ chuyên môn nghiệp vụ tốt, có kỹ năng để nhận diện và phân tích hình ảnh với mục tiêu đặt ra là phải tìm kiếm, phát hiện được những vật phẩm nguy hiểm mà được cất giấu trên người khách hay được cất giấu trong đồ vật, hành lý xách tay của hành khách.

Yêu cầu về trình độ học vấn, bằng cấp cũng như chứng chỉ chuyên môn

Thứ nhất, nhân viên soi chiếu tối thiểu phải tốt nghiệp phổ thông trung học. Thứ hai, trình độ tiếng Anh phải có TOEIC tối thiểu là 400. Tiếp theo, bạn phải trải qua một lớp huấn luyện về nghiệp vụ an ninh soi chiếu. Có hai cơ sở để học lớp huấn luyện nghiệp vụ này là trong trường Hàng không hoặc được huấn luyện tại các Trung tâm Huấn luyện đào tạo của các sân bay cấp 1 như Sân bay Nội Bài có một trung tâm huấn luyện đã được Cục hàng không cấp phép tổ chức. Sau khi trải qua lớp đó rồi thì bạn phải tiếp tục ôn luyện và vượt qua một kỳ thi kiểm tra đánh giá của Cục hàng không để cấp chứng chỉ cho bạn. Khi Cục hàng không cấp chứng chỉ thì lúc đó bạn mới đủ điều kiện để trở thành nhân viên an ninh soi chiếu.

Kỹ năng cần có của một nhân viên an ninh soi chiếu

Đối với một nhân viên an ninh soi chiếu, đòi hỏi rất nhiều kỹ năng. Trong đó, hết sức trọng tâm đến kỹ năng “kiểm tra”, kiểm tra đối với hành khách, hành lý đồ vật. Tiếp đến là kỹ năng giám sát, sau khi kiểm tra xong, phải giám sát xem hành khách hay đối tượng mình kiểm tra còn nghi vấn không hay kiểm tra kết nối với nhân viên xem liệu có hành khách nào chưa kiểm tra an ninh không? Sau đó đến kỹ năng phát hiện, phát hiện những đồ vật, các vật phẩm nguy hiểm, sắc nhọn, chất cháy, chất nổ được cất giấu trong hành lý của hành khách hay trên cơ thể hành khách. Khi phát hiện rồi thì cần có kỹ năng xử lý tình huống, phải xử lý theo đúng quy định, quy trình mà được các cấp đã nghiên cứu, ban hành quy trình xử lý đó. Ngoài ra, kỹ năng giao tiếp cũng rất quan trọng đối với nhân viên an ninh soi chiếu. Khi giao tiếp tốt, giải quyết tốt các tình huống, các mối quan hệ hài hòa, đúng mực thì sẽ mang lại sự hài lòng của khách hàng. Từ sự hài lòng đó thì chất lượng dịch vụ sẽ nâng cao và khách hàng sẽ đánh giá nhân viên hàng không có chuyên nghiệp hay không. Kỹ năng giao tiếp khéo léo sẽ giảm thiểu những va chạm không đáng có với những vị hành khách nóng tính hay ngoan cố khi vi phạm những quy định về hàng không như mang hàng cấm hay hàng không cho phép. Kỹ năng xử lý tình huống cũng là một trong những kỹ năng quan trọng trong những trường hợp như thế này.

Phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp đối với một nhân viên an ninh soi chiếu

Một nhân viên an ninh soi chiếu giỏi và chuyên nghiệp đòi hỏi rất nhiều yếu tố. Đầu tiên là phải đảm bảo về mặt sức khỏe, phải có một sức khỏe thật tốt. Thứ hai, nhân viên an ninh soi chiếu cần có ý thức về công việc và phải rất yêu nghề nghiệp. Thứ ba, cần có trình độ nhất định theo quy chuẩn quy định về bằng cấp, chuyên môn nghiệp vụ rồi về ngoại ngữ. Thứ tư, phải có kỹ năng giao tiếp, giao tiếp với nội bộ, giao tiếp với khách hàng. Tiếp theo nữa là có trình độ chuyên môn nghiệp vụ được đào tạo qua các khóa đào tạo và hàng năm đều được đào tạo lại và được Cục hàng không cấp chứng chỉ về an ninh hàng không và có kỹ năng kinh nghiệm trong vấn đề kiểm tra giám sát nghề nghiệp. Cuối cùng đó là yếu tố đạo đức nghề nghiệp. Trong tất cả các công việc phải thể hiện sự nhanh nhẹn và phải theo đúng chuẩn mực với tính kỷ luật cao. Tất cả các yếu tố đó đúc kết lại một nhân viên an ninh soi chiếu.

Nhân viên an ninh soi chiếu còn đòi hỏi sự trung thực rất cao, đòi hỏi sự nhiệt tình giúp đỡ đồng nghiệp, giúp đỡ hành khách. Nhân viên an ninh soi chiếu cần “cần mẫn” hỗ trợ khách. Khi khách có những thông tin ví dụ như bị thất lạc hành lý hoặc là tài sản đồ vật thì sự nhiệt tình, cần tìm kiếm bằng mọi biện pháp và lấy lại được tài sản ấy mang lại cho khách. Nhân viên an ninh soi chiếu tuyệt đối không được có sự móc nối để làm tư lợi cá nhân đòi hỏi sự kỷ luật rất cao về vấn đề đạo đức của nhân viên an ninh soi chiếu.

Nhân viên an ninh soi chiếu cũng cần cứng rắn và tinh tế với những tội phạm trá hình cố tình giấu hàng cấm và ma túy trên hành lý. Với những trường hợp như thế này, nhân viên an ninh soi chiếu cần phối hợp tốt với đội nhóm để xử lý.

Làm nhân viên soi chiếu có yêu cầu cao về kinh nghiệm ?

Trách nhiệm của nhân viên soi chiếu rất cao nhằm không để lọt tội phạm, đặc biệt là tội phạm ma túy ngày càng có chiều hướng gia tăng hiện nay, nên để làm tốt vị trí nhân viên soi chiếu đòi hỏi phải có kinh nghiệm. Nhân viên an ninh soi chiếu giống như một bác sĩ: Khi một bác sĩ chẩn đoán hình ảnh để đưa ra kết luận bệnh nhân bị bệnh gì thì ở đây nhân viên an ninh soi chiếu cũng như vậy, họ phải phân tích hình ảnh trên màn hình máy soi bằng các biện pháp nghiệp vụ và các kỹ năng cũng như là kinh nghiệm thì mới nhận diện ra là hình ảnh này có dạng phải là thuốc nổ hay các vật cấm để tổ chức kiểm tra, xử lý và làm rõ.

Đối với sinh viên mới ra trường muốn làm ở vị trí này, tất nhiên, các bạn sẽ phải trải qua những đợt huấn luyện qua các trung tâm huấn luyện với giáo viên - đa số họ là những cán bộ an ninh cộng tác có kinh nghiệm về giảng dạy cũng như thực tế để truyền đạt lại cho các bạn. Sau khi huấn luyện xong, các bạn sẽ được trở về đơn vị và đơn vị sẽ tổ chức huấn luyện bổ sung. Các bạn sẽ được kèm cặp với các anh/ chị có kinh nghiệm. Trải qua một thời gian, khi các bạn đã có đủ kinh nghiệm về nghiệp vụ cũng như là về thực tế, các bạn sẽ được bố trí vào những công việc mà các bạn mong muốn. Để trở thành một nhân viên an ninh soi chiếu chuyên nghiệp phụ thuộc vào thời gian và khả năng của mỗi bạn. Thông thường, bạn sẽ qua 3 tháng huấn luyện nghiệp vụ sau đó là về đơn vị thực tập 3 tháng nữa. Sau 3 tháng thực tập, bạn sẽ được bố trí vào các vị trí làm việc. Từ những vị trí làm việc này, bạn sẽ phải tự rèn luyện, phấn đấu, trau dồi các kiến thức nghiệp vụ bằng các hệ thống văn bản pháp luật về an ninh hàng không, rèn luyện học nâng cao thêm về trình độ ngoại ngữ, chủ động trong tất cả các công việc của đơn vị thì bạn sẽ nhanh chóng trở thành nhân viên an ninh soi chiếu chuyên nghiệp. Nếu bạn nào quyết tâm phấn đấu, đam mê với nghề, bạn sẽ nhanh chóng tiến lên được nhân viên an ninh soi chiếu lành nghề từ chỉ 1 đến 2 năm.

Môi trường làm việc của nhân viên an ninh soi chiếu

Môi trường làm việc chủ yếu của nhân viên an ninh soi chiếu là tại khu vực nhà ga. Trong một môi trường về mặt thời tiết, khí hậu là rất tốt, mùa hè thì mát, mùa đông thì ấm. Họ được tiếp xúc với rất nhiều thành phần khách khác nhau: Người Việt Nam, địa phương, doanh nhân, du khách người nước ngoài rồi thậm chí là tiếp xúc với cả những chính trị gia. Như vậy, môi trường này được tiếp xúc với rất nhiều tầng lớp khác nhau và rất đa dạng.

Cơ hội thăng tiến trong nghề này

Môi trường thăng tiến trong nghề luôn luôn mở cửa nhưng đòi hỏi các bạn phải vượt qua những yêu cầu, mục tiêu đã đề ra. Ví dụ như đã vào được việc, làm việc rồi thì lại phải dành những thời gian để học thêm để nâng cao trình độ. Chẳng hạn như tiêu chuẩn ban đầu chỉ là tốt nghiệp trung học phổ thông nhưng để có tiêu chuẩn tốt, đáp ứng được nhu cầu thăng tiến thì bạn phải có trình độ cử nhân đại học. Đối với ngành an ninh hàng không, trình độ đại học tốt nhất là cử nhân Luật. Rồi bổ sung thêm vốn ngoại ngữ. Càng sử dụng thành thạo và biết nhiều ngoại ngữ, bạn càng có lợi thế. Nếu bạn có tất cả những yếu tố: Là một nhân viên tận tụy, có trình độ chuyên môn bằng cấp thì cơ hội thăng tiến lên những vị trí cao hơn là không khó như Cán bộ cấp tổ, cấp kíp, cấp đội (đội phó, đội trưởng), Lãnh đạo trung tâm. Ngoài ra, các bạn có thể chuyển sang làm việc tại các môi trường làm việc khác trong các lĩnh vực của hàng không sân bay.

Thu nhập bình thường của nhân viên an ninh soi chiếu khoảng 7.000.000 đến 9.000.000 đồng/tháng và tổng cộng tất cả thu nhập cuối năm thì sẽ khoảng hơn 10.000.000 đồng/tháng hoặc cao hơn tùy thâm niên, năng lực và hiệu quả công việc.

Ghi nhận của nghề an ninh soi chiếu

Nghề này là một trong những nghề được mọi người yêu quý, một trong những nghề mà nhiều bạn trẻ mơ ước vì môi trường làm việc, thu nhập tốt.

Đối với nghề an ninh soi chiếu thì có rất nhiều giải thưởng vinh danh, được các cấp ngành, Bộ trao bằng khen vì đã có những thành tích xuất sắc trong các phong trào thi đua, trong các đợt xung kích hay trong các vụ việc phát hiện.

Khó khăn trong nghề an ninh soi chiếu

Nhân viên an ninh soi chiếu phải tiếp xúc với rất nhiều đối tượng khách khác nhau. Hiện nay, khó khăn chính là giải quyết các vấn đề về nghiệp vụ giấy tờ tùy thân của khách và nhận diện giấy tờ bởi có những trường hợp người ta sử dụng giấy tờ tùy thân giả. Những trường hợp này mà khách không có tiền án tiền sự thì chưa có vấn đề nhưng nếu có thì vô hình chung bạn đã bỏ lọt đối tượng. Tiếp theo, thủ đoạn của các đối tượng muốn mang các hành vi phá hoại hoặc mang những đồ bất hợp pháp là cất giấu những vật phẩm nguy hiểm hết sức tinh vi, đòi hỏi nhân viên an ninh soi chiếu phải có kỹ năng và trình độ nhất định và có một quy trình làm việc tốt thì mới phát hiện và nhận diện được các vật phẩm đó để xử lý. Trong các đối tượng hành khách, cũng còn có nhiều đối tượng hành khách địa phương còn chưa hiểu biết hết các quy định của pháp luật và quy định của các hãng hàng không nên có nhiều thắc mắc và có những áp lực về ngôn ngữ. Nhiều người đang đã mang những bực dọc, bức xúc trong công việc và tác động của xã hội bên ngoài dồn lên nhân viên soi chiều khi bị nhân viên soi chiếu chặn lại và yêu cầu thực hiện triệt để các quy định về an toàn soi chiếu và an ninh hàng không. Một vấn đề khó khăn nữa cần chú ý là thời gian làm việc, đặc thù làm việc là ca - kíp, phải trực đêm, ngày lễ tết phải phục vụ.

Xu hướng phát triển của nghề này

Nghề này trong tương lai sẽ ngày một phát triển tốt cùng với sự phát triển của ngành vận tải hàng không và lực lượng an ninh hàng không sẽ ngày một chuyên nghiệp hơn nên luôn luôn có nhu cầu cao về nhân lực. Các anh, các chị đã đến tuổi nghỉ hưu nhưng còn sức khỏe và yêu lao động hoàn toàn có thể tham gia vào công việc này đặc biệt khi các sân bay được mở rộng trong tương lai. Như vậy, nhu cầu tuyển dụng nhân viên an ninh soi chiếu để đưa vào các vị trí làm việc đáp ứng nhu cầu tăng trưởng của thị trường ngày một tăng cao là cơ hội không chỉ cho các bạn thanh niên mà còn cho những anh chị đến tuổi nghỉ hưu nhưng vẫn còn sức lao động và cống hiến có thể tái tham gia thị trường lao động.

Lời khuyên của chuyên gia dành cho các bạn trẻ muốn theo nghề

Các bạn hãy chuẩn bị về chuyên môn tối, bằng cấp tối thiểu là tốt nghiệp PTTH, có chứng chỉ TOEIC 400, chứng chỉ nghiệp vụ an ninh hàng không. Để thuận lợi hơn cho sự phát triển và thăng tiến sau này, các bạn nên bổ sung kiến thức hoặc bằng cử nhân Luật. Để làm tốt nghề, các bạn phải xác định thực sự yêu nghề, luôn luôn có nguyện vọng và mục tiêu phấn đấu. Một điều nữa các bạn cần lưu tâm đó là môi trường an ninh hàng không chỉ thấp hơn quân đội một chút, nhân viên an ninh hàng không cũng đặt ra yêu cầu kỷ luật rất cao, bởi kỷ luật là sự sống còn của ngành hàng không. Muốn sân bay đảm bảo an toàn, nhân viên an ninh hàng không phải tuân thủ quy trình làm việc rất là tốt, nghiệm ngặt để có thể phát hiện và xử lý tốt được các tình huống có thể xảy ra, đồng thời ngăn chặn không cho các đối tượng gây hại thành công, không được gây tiếng vang thì đây sẽ là điểm đến an toàn của quốc gia. Từ đó, các nhà đầu tư của nước ngoài sẽ đầu tư vào nhiều hơn và họ sẽ ký nhiều hợp đồng về kinh tế. Du khách nước ngoài sẽ thấy đây là nơi hấp dẫn, điểm đến an toàn. Họ cũng sẽ đến nhiều hơn. Khi kinh tế tăng trưởng đồng nghĩa đồng lương của nhân viên an ninh soi chiếu sẽ tăng.

- Theo chuyên gia Vũ Văn Diễn (Trích Cẩm ngang nghề nghiệp hiện đại).