Thế nào là hướng nghiệp, tự hướng nghiệp & tư vấn hướng nghiệp?
Hỏi: Trong nhà trường, trên báo chí, em thường nghe nói đến hướng nghiệp. Vậy tự hướng nghiệp là thế nào? Chẳng lẽ việc hướng nghiệp không thể trông cậy vào thầy cô, cha mẹ hoặc xã hội, mà tự em phải vạch hướng tìm ngành học, và sau đó tự tìm việc làm cho mình?
Trả lời: Nhà trường, gia đình và xã hội luôn coi việc hỗ trợ cho lớp trẻ hướng nghiệp là một nhiệm vụ quan trọng trong sự nghiệp giáo dục. Tuy nhiên, trách nhiệm lớn lao đó (và mọi cơ hội tạo ra từ phía khách quan) không thể thay thế cho nội lực chủ quan của người muốn hướng nghiệp.
Có khi nào bạn tự hỏi: “Ta phải chuẩn bị những gì trong quá trình học tập và rèn luyện, để hướng nghiệp cho mai sau? ”. Nếu lời đáp của bạn: “Có”, tức là, bước đầu bạn đã ý thức được việc tự hướng nghiệp. Tự hướng nghiệp là tự mình định hướng nghề nghiệp, tự mình xác định đúng ngành nghề thích hợp với bản thân và phù hợp với xã hội. Từ đó, bạn tự chọn hướng trau giồi tính cách và năng lực sao cho hiệu quả, để khi được trúng tuyển, cả khi học nghề và lập nghiệp sau này được vững chắc. Lúc đó, bạn không phải ân hận vì đã đi nhầm đường, còn vững tin ở tương lai.
Bài toán tự hướng nghiệp cũng như mọi bài toán đường đời khác: Sai một ly, đi cả dặm, nhỡ cả tiền đồ và sự nghiệp! Nhiều khi phải “làm lại từ đầu”, gây biết bao lãng phí cho chính mình, gia đình, nhà trường và xã hội. Bởi vậy, tránh chọn nhầm hướng và đi lầm đường.
Do quan hệ hữu cơ giữa hướng nghiệp và tự hướng nghiệp, nên từ HƯỚNG NGHIỆP dùng ở đây tùy theo văn cảnh mà được hiểu:
– Hoặc là sự hỗ trợ bên ngoài (mang tính chất tư vấn, không áp đặt, chỉ gợi suy nghĩ để tìm tòi).
– Hoặc là sự lựa chọn đi kèm với nỗ lực của bản thân để tự hướng nghiệp theo quyết định riêng.
Tư vấn hướng nghiệp là tư vấn về sự hỗ trợ khách quan và cả cách nỗ lực chủ quan trong quá trình hướng nghiệp. Nó có lợi cho người đang cần tư vấn hướng nghiệp và cũng lợi cho cả người cần dẫn dắt người khác hướng nghiệp (như phụ huynh, thầy cô, bạn bè…)
Chưa lớn mà đã hướng nghiệp, có bị “ép non”?
Hỏi: Tuổi học trò thường “ăn chưa no, lo chưa tới, với chưa được”. Vậy tại sao “chưa đủ chín chắn” cả tuổi đời lẫn học vấn, lại phải cứ lo hướng nghiệp? “Làm gấp” như vậy, có phải vô tình bị áp đặt hoặc ép non hay không, nhiều học trò bị “già” trước tuổi? (Băn khoăn của một số phụ huynh)
Trả lời: Hướng nghiệp giống như tập đi (đi chập chững vào đời, vào nghề). Một em bé đi mẫu giáo, chơi trò chơi bác sĩ (cầm ống nghe thăm bệnh) hay tập lái xe chạy trong vườn, chơi trò chơi “cảnh sát giao thông”… Nom chúng thật hồn nhiên và thơ ngây trước những cảnh tượng ấy, đâu có “già” trước tuổi? Nhưng đó là cách thăm dò về cá tính và khêu gợi về sở thích thông qua việc “chơi mà học, làm mà học, vui mà học”.
Những hình thức hướng nghiệp sơ khởi như thế không có lợi cho tương lai hay sao? Vượt xa tuổi mẫu giáo, tuổi 15 trở lên là tuổi chuẩn bị vào đời. Ở tuổi đó, nên được hướng nghiệp hợp lý và bản thân cũng cần đi dần vào ý thức hướng nghiệp đúng đắn, chủ động. Với yêu cầu “vẫn trẻ trung nhưng chín chắn dần” trước khi vào đời, học sinh nên vừa tiếp tục nâng cao trình độ học vấn, vừa tự điều chỉnh mình theo một định hướng nghề nghiệp phù hợp. Đó là cách nghĩ chín chắn và làm chín chắn, cũng là cách chủ động đầu tư có lợi cho tương lai. Một tương lai như thế sẽ được ổn định, vững vàng, mang ý nghĩa lập thân, có nghề nghiệp chắc chắn.
Tuổi mới lớn là tuổi mong làm người lớn. và như vậy, việc tự lập, tự cường với ý thức lập nghiệp là điều cần nghĩ tới, để thoát dần sự lệ thuộc vào kinh tế gia đình. Ở các nước phát triển quanh ta như Sinhgapore, Hàn Quốc, dù gia đình khá giả tới đâu, họ cũng tập cho con biết lập thân bằng cách lập nghiệp. Có lẽ nhờ vậy mà họ… là nước phát triển.
Nên nghe ai, khi hướng nghiệp?
Hỏi: Ở trường, em được thầy cô hướng nghiệp cho em một đường. Ở nhà, cha mẹ lại hướng cho em một nẻo. Bạn bè thì khuyên em phải chọn những nghề thật “oai”. Đến trung tâm tư vấn hướng nghiệp, em được gợi ý một cách khác. Vậy em biết nghe ai?
Trả lời: Ai, bạn cũng cần nghe. Lắng nghe thấu hiểu mà tham khảo, để sàng lọc mà lựa chọn. Lựa những điều hay lẽ phải để suy ngẫm thêm, chứng nghiệm thêm. Cũng nên nghe cả những lời bàn ra hoặc nói ngược. Cuối cùng, qua một quá trình cân nhắc (càng lâu càng chín), bạn mới có thể tự quyết. Chuẩn mực cho quyết định của chính bạn là sự hợp lẽ, tránh cảm tính, tránh bồng bột, tránh a dua. Đó cũng là tinh thần căn bản của hướng nghiệp.
Có lần, sau khi làm xong kết quả trắc nghiệm hướng nghiệp cho một bạn trẻ đã là cử nhân và đã ra làm việc được một năm, tôi ghi vào lời tư vấn trên giấy: “Kết quả trắc nghiệm cho thấy, nếu trước đây bạn chọn thi vào ngành khoa học xã hội thì phù hợp với bạn hơn ngành khoa học tự nhiên. Dù bạn đã tốt nghiệp toán – tin học trong ngành khoa học tự nhiên, nhưng tiềm lực không đủ mạnh để vươn lên cao hơn. Như thế có nghĩa sẽ khó khăn cho bạn khi dấn sâu vào những ngành nghề đòi hỏi mạnh về logic Toán và logic Tin học. Đây là một gợi ý để bạn suy nghĩ và cân nhắc. Nếu có điều kiện để làm lại từ đầu, tuy bất lợi trước mắt nhưng lâu dài thì rất có lợi cho bạn…”.
Hai năm sau, tôi nhận được hồi âm của bạn đó: “Em đã suy nghĩ lại, cân nhắc kỹ trước những lời trao đổi khác nhau từ ngày ấy. Cuối cùng, em đăng ký dự thi vào Đại học Văn hóa, và nay em thấy rất phù hợp với sở trường của mình. Em thực sự mê say lĩnh vực văn hóa và hy vọng sẽ thành công hơn”.
Thực ra, không nên xem vấn đề hướng nghiệp là “ai hướng nghiệp cho ai?”, mà nên nghĩ là “ai giúp ai tự hướng nghiệp?”. Nếu nhà trường / nhà nước, gia đình / xã hội làm được chức năng giúp bạn trẻ biết tự hướng nghiệp, đó là một thành quả vô cùng lớn. Không chỉ lớn về lợi ích kinh tế – xã hội, còn lớn về sự trưởng thành cá nhân. Đặc biệt, nó có giá trị cao ở chỗ tôn trọng tính tự giác, tính tự quyết và tự lập của mỗi thành viên trên những nền tảng nhận thức khoa học và hành động hợp lý.
Điều đó giúp bạn tránh đi đường vòng hoặc lạc lối khi tự hướng nghiệp.
Bài viết khác
Tuyển sinh 2022: Nhiều ngành học mới đáp ứng nhu cầu nhân lực
Ngày đăng: 07/01/2022 - Lượt xem: 1156
Các trường cao đẳng dự kiến tuyển sinh nhiều ngành học mới trong năm 2022 nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực cho doanh nghiệp.
Xem thêm [+]Thêm cơ hội thi tài dành cho học sinh trung học phổ thông
Ngày đăng: 14/12/2021 - Lượt xem: 799
Học sinh trung học phổ thông trên cả nước sẽ có cơ hội tham gia kỳ thi Olympic năm học 2021-2022 vào ngày 8 và 9-1-2022. Hãy cùng Hướng nghiệp GPO tìm hiểu về thông tin này nhé!
Xem thêm [+]Giáo dục nghề nghiệp: Đẩy mạnh thu hút đặt hàng đào tạo của doanh nghiệp
Ngày đăng: 11/12/2021 - Lượt xem: 655
Các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học đưa ra nhiều ý kiến đóng góp giá trị để xây dựng dự thảo Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp. Ngay bây giờ, hãy cùng Hướng nghiệp GPO cập nhật thông tin này nhé!
Xem thêm [+]QA manager là gì? Cẩm nang nghề nghiệp chi tiết nhất
Ngày đăng: 02/12/2021 - Lượt xem: 833
QA Manager là gì? Làm thế nào để trở thành một QA giỏi và nhanh chóng thăng tiến trong công việc thành QA Manager? Hãy cùng Hướng nghiệp GPO tìm hiểu tất tần tật các kiến thức về nghề quản lý chất lượng để phát triển nghề nghiệp cho bản thân.
Xem thêm [+]Bộ nên xây dựng ngân hàng ma trận đề thi, kiểm tra dùng chung toàn quốc
Ngày đăng: 26/11/2021 - Lượt xem: 658
Khi giáo viên dạy ra đề thì việc dạy chỉ chú trọng vào đề kiểm tra mà không bao quát chương trình, dạy khó hiệu quả. Ngay bây giờ, hãy cùng Hướng nghiệp GPO tìm hiểu thông tin này các bạn nhé!
Xem thêm [+]Đại học Quốc gia TP.HCM: Hai phương án thi đánh giá năng lực năm 2022
Ngày đăng: 26/11/2021 - Lượt xem: 667
'Các bạn cứ đi thi thoải mái. Đề thi của kỳ thi này tạo cơ hội để thí sinh thể hiện năng lực học đại học. Chúng ta có thể tự ôn tập kỹ trước kỳ thi nhưng không nên tốn tiền luyện thi', chuyên gia tuyển sinh nhắn nhủ. Hãy cùng Hướng nghiệp GPO tìm hiểu thông tin này ngay bây giờ các bạn nhé!
Xem thêm [+]Hiệu trưởng người Việt đầu tiên tại Nhật Bản: Hết lòng với du học sinh
Ngày đăng: 24/11/2021 - Lượt xem: 564
16 năm học tập, làm việc tại xứ sở "mặt trời mọc", Hiệu trưởng người Việt Nam đầu tiên tại Nhật Bản Nguyễn Duy Anh luôn hết lòng giúp đỡ du học sinh Việt Nam. Ngay bây giờ, hãy cùng Hướng nghiệp GPO tìm hiểu thông tin này các bạn nhé!
Xem thêm [+]Lê Âu Ngân Anh: "Hãy cứ thử để biết bản thân mình ở đâu"
Ngày đăng: 24/11/2021 - Lượt xem: 552
'Có những việc diễn ra theo cách mình không mong muốn, có những vấp ngã, sai lầm, nhưng hãy cứ thử. Nếu sai, mình sẽ biết giới hạn bản thân ở đâu, hạn chế là gì để cố gắng học hỏi nhiều hơn', Lê Âu Ngân Anh chia sẻ. Hãy cùng Hướng nghiệp GPO tìm hiểu thông tin này ngay bây giờ các bạn nhé!
Xem thêm [+]Giáo dục đại học nếu chỉ khám mà không chữa, khó tạo nên chất lượng thật
Ngày đăng: 24/11/2021 - Lượt xem: 626
Tiến sĩ Nghiêm Xuân Huy: “Kiểm định chất lượng không đơn thuần chỉ để có giấy chứng nhận, quan trọng là công tác hậu kiểm, cải tiến chất lượng như thế nào”. Ngay bây giờ, hãy cùng Hướng nghiệp GPO tìm hiểu về thông tin này các bạn nhé!
Xem thêm [+]"Kế sách" giải quyết khó khăn tuyển sinh cho trường nghề
Ngày đăng: 22/11/2021 - Lượt xem: 734
20/11 là ngày tri ân thầy cô, ngày tết của nhà giáo cả nước. Nhưng trong không khí vui mừng ấy, các nhà giáo ngành giáo dục nghề nghiệp vẫn còn nhiều nỗi lo lắng về việc tuyển sinh khó khăn. Ngay bây giờ, hãy cùng Hướng nghiệp GPO tìm hiểu thông tin này các bạn nhé!
Xem thêm [+]Danh mục ngành nghề
Góc cuộc thi
- Không thi thực hành trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia 2021-2022
- Học sinh Việt vô địch cuộc thi Tin học văn phòng thế giới
- Sinh viên văn hóa đạt giải Nhất cuộc thi về ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo
- [Nghề nào cho em] Năng lực bản thân - Vũ khí của sự khác biệt
- [Nghề nào cho em] Đơn phương nghề báo
- [Nghề nào cho em] Ước mơ hay xu thế - lựa chọn con đường phía trước
- [Nghề nào cho em] Hành trình của những giấc mơ
- [Nghề nào cho em] Đại học có phải con đường duy nhất để dẫn đến thành công