Tuyển dụng nhiều nhưng thất nghiệp tăng: Do chọn nghề theo 'mốt', ngành 'giàu' mới học?
Khi việc lựa chọn ngành nghề bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập... không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội.
.jpg)
Thí sinh, phụ huynh tìm hiểu thông tin tại Ngày hội lựa chọn nguyện vọng do báo Tuổi Trẻ tổ chức tại TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, trong quý 2-2025 số người thất nghiệp tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024.
Đáng chú ý, tỉ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.
Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay.
Chọn trường "danh giá", bỏ qua sở trường, đam mê
Theo quan sát, hiện nay khi lựa chọn ngành nghề, một số học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là "hot" trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung.
Tác động của văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.
Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội.
Một định kiến khác, chính là xu hướng chọn trường danh giá, thay vì thực sự chọn ngành học phù hợp với sở trường, đam mê. Nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường "top".
Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.
Tương tự, cũng vì nặng chữ "danh", nhiều phụ huynh, học sinh bỏ qua ngành lấy điểm thấp mặc dù năng lực học sinh phù hợp ngành đó.
Ngoài ra, quan niệm bảo thủ cho rằng cha mẹ biết rõ hơn con cái, thiếu niềm tin vào thế hệ trẻ, lo sợ truyền thống gia đình bị mai một đã khiến nhiều ông bố bà mẹ buộc con trẻ phải nối nghiệp gia đình. Để rồi nhiều sinh viên nghỉ học giữa chừng vì không có hứng thú với ngành học.
Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại?!
Và hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.
Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực
Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề.
Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.
Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến.
Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: "muốn gì?", "giỏi gì?", "sống vì giá trị nào?" thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học.
Chẳng hạn như trắc nghiệm Holland giúp xác định nhóm ngành nghề theo sở thích, môi trường làm việc ưa thích, hay trắc nghiệm MBTI giúp nhận biết kiểu tính cách và từ đó lựa chọn môi trường công việc phù hợp.
Hoặc trắc nghiệm Big Five (OCEAN) giúp đánh giá sâu sắc về đặc điểm tâm lý cá nhân, còn trắc nghiệm Enneagram giúp phân tích động lực nội tại, giá trị cá nhân.
Bên cạnh các bài trắc nghiệm, chúng ta cũng cần tham khảo thông tin đa chiều, lắng nghe ý kiến không chỉ từ phụ huynh, giáo viên, mà cả từ chuyên gia tư vấn nghề nghiệp, cựu sinh viên và những người đang làm trong ngành.
Cũng cần tìm hiểu thị trường lao động hiện tại, dự báo tương lai thông qua các báo cáo ngành nghề, hoặc dữ liệu từ các sàn tuyển dụng.
Và nếu được, hãy thử trải nghiệm thực tế bằng cách tham quan doanh nghiệp, tham gia hoạt động trải nghiệm nghề, thực tập ngắn ngày, hoặc các buổi chia sẻ từ người trong ngành.
Theo báo Tuổi trẻ
Bài viết khác
Tiếng Anh sẽ thành môn bắt buộc từ lớp 1
Ngày đăng: 30/10/2025 - Lượt xem: 10
Đến năm 2030, tất cả trường phổ thông dạy Tiếng Anh bắt buộc từ lớp 1, nhằm đưa thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.
Xem thêm [+]Chàng trai từng trượt đại học đỗ vào cơ quan chính phủ Mỹ
Ngày đăng: 30/10/2025 - Lượt xem: 40
Trượt đại học là cú sốc với Nhân Đức, nhưng cũng trở thành động lực để anh nỗ lực giành học bổng toàn phần ở châu Âu và Mỹ, trúng tuyển Bộ Nông nghiệp Mỹ với mức lương 93.000 USD mỗi năm.
Xem thêm [+]Hơn nửa triệu người thất nghiệp trong 9 tháng
Ngày đăng: 29/10/2025 - Lượt xem: 44
Ngày 28/10, Bảo hiểm xã hội Việt Nam (BHXH) cho biết, qua 9 tháng năm nay đã có khoảng 1 triệu lượt lao động hưởng chế độ thai sản; gần 600.000 người nhận trợ cấp thất nghiệp.
Xem thêm [+]ChatGPT nói thẳng nói thật: Chỉ cần có 4 dấu hiệu này, khả năng bạn đã chọn nhầm ngành là rất cao
Ngày đăng: 29/10/2025 - Lượt xem: 23
Đương nhiên, chọn nhầm ngành cũng không phải điều gì quá đáng sợ, miễn là bạn sẵn sàng thay đổi
Xem thêm [+]Cột mốc 5 năm – Nỗi khiếp sợ của CEO trẻ: Vì sao nhiều công ty gục ngã ở ngưỡng này?
Ngày đăng: 28/10/2025 - Lượt xem: 22
Với các CEO trẻ, 5 năm đầu giống như hành trình leo núi không dây bảo hiểm: tưởng là vững vàng sau vài thương vụ gọi vốn, nhưng chỉ một cú trượt tay – mất dòng tiền, mâu thuẫn đội ngũ, hay sai nhịp thị trường – là mọi thứ sụp đổ. Tại sao mốc 5 năm lại trở thành "điểm gãy" của nhiều doanh nghiệp, dù đã từng khởi đầu rất mạnh mẽ?
Xem thêm [+]6 câu người thất bại hay nói
Ngày đăng: 28/10/2025 - Lượt xem: 28
Thành công không bắt đầu bằng tiền hay tài năng. Nó bắt đầu bằng… những gì bạn nói ra mỗi ngày.
Xem thêm [+]6 dấu hiệu của người càng già càng giàu, bạn có mấy điều?
Ngày đăng: 25/10/2025 - Lượt xem: 78
Dưới đây là 6 dấu hiệu đặc trưng của những người càng sống lâu, càng có của ăn của để.
Xem thêm [+]Giữa làn sóng AI, thứ giết chết con người không phải Chat GPT, DeepSeek,... mà là LỐI TƯ DUY này – Ai nhận ra sẽ không bị đào thải!
Ngày đăng: 25/10/2025 - Lượt xem: 105
DeepSeek giống như cần sa, nó có tác dụng giảm đau. Nhưng một khi bạn bị nghiện, nó sẽ chỉ gây tổn hại đến não và khiến bạn hoàn toàn mất khả năng suy nghĩ.
Xem thêm [+]3 thói quen hàng ngày của người EQ thấp
Ngày đăng: 24/10/2025 - Lượt xem: 117
3 thói quen hàng ngày của người EQ thấp
Xem thêm [+]Nếu thường xuyên nói 5 câu này ở nơi làm việc thì xin chúc mừng: Bạn là người EQ cao, ai gặp cũng quý
Ngày đăng: 24/10/2025 - Lượt xem: 124
Người EQ cao thường xử lý tình huống một cách thông minh, tinh tế dễ gây thiện cảm với mọi người.
Xem thêm [+]Danh mục ngành nghề
Góc cuộc thi
- Không thi thực hành trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia 2021-2022
- Học sinh Việt vô địch cuộc thi Tin học văn phòng thế giới
- Sinh viên văn hóa đạt giải Nhất cuộc thi về ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo
- [Nghề nào cho em] Năng lực bản thân - Vũ khí của sự khác biệt
- [Nghề nào cho em] Đơn phương nghề báo
- [Nghề nào cho em] Ước mơ hay xu thế - lựa chọn con đường phía trước
- [Nghề nào cho em] Hành trình của những giấc mơ
- [Nghề nào cho em] Đại học có phải con đường duy nhất để dẫn đến thành công

.jpg)







