Định hướng nghề nghiệp và chọn nghề thế nào?

Đó là câu hỏi không chỉ bản thân các bạn trẻ luôn tự hỏi mình, mà còn là câu hỏi luôn được các ông bố, bà mẹ quan tâm lo lắng. Không lo lắng sao được, khi mà cuộc sống quanh ta luôn đổi thay, có nhưng thuận lợi, nhưng cũng không ít khó khăn, thậm chí có những khó khăn thay đổi mà không lường trước được hết. Ví dụ như đại dịch Covid -19 đang hoành hành tàn phá toàn cầu như thời gian qua.

Hôm nay, vào ngày cận Tết cổ truyền Tân Sửu, tôi xin tâm sự với các bạn về chuyện nghề, và mong muốn mỗi bạn trẻ chúng ta cần tự hiểu bản thân và sống có trách nhiệm với bản thân của mình. Khi tự hiểu bản thân rồi, có con đường đúng đắn, làm công việc phù hợp và từ đó phát triển bản thân, sự nghiệp. (Về việc hiểu rõ bản thân thế nào, các bạn có thể tham khảo thông tin trên Internet qua Google, hoặc tìm các thông tin qua sự tư vấn của các chuyên gia, các trung tâm hướng nghiệp, và tôi cũng sẽ chia sẻ chi tiết hơn tới các bạn trong các nội dung tiếp theo).

Về định kiến ngành nghề: 

Ngày nay, các bạn trẻ được sống trong một môi trường năng động. Các bạn và gia đình có thể có được mọi thông tin cần thiết khi dùng Internet. Các vấn đề về xã hội, những bó buộc đã được cởi bỏ, giải thích rõ ràng. Vào thời mà các khách sạn 5 sao quốc tế mở cửa hàng loạt ở Hà Nội năm những năm 1996-2000, những bạn trẻ mới vào làm việc tại các khách sạn tiêu chuẩn quốc tế như Sunway Hotel Hanoi, Hilton Hanoi Opera… nơi tôi làm việc ở vị trí quản lý, luôn phải động viên an ủi họ. Họ thực sự làm ở những môi trường rất tốt, nơi mà các bạn ấy không chỉ được đào tạo các kỹ năng công việc, mà còn được chỉ bảo dạy dỗ từ lời ăn tiếng nói, tác phong cử chỉ, được sử dụng những tiện nghi và trang thiết bị tân tiến, hiện đại, tiêu chuẩn cao tại khách sạn mà không phải ai cũng có cơ hội được trải nghiệm. Tuy nhiên, rất nhiều bạn nữ làm trong khách sạn thời đó, là người từ tỉnh xa về hà nội học tập sinh sống và làm việc, không dám nói với bố mẹ, gia đình sự thật là đang làm trong khách sạn, vì bố mẹ, gia đình có khi chỉ cần nghe tới 2 từ đó là có thể nghĩ đến một loạt những thứ không hay ở xã hội về cái nơi gọi chung là dịch vụ lưu trú ấy. (Sau này, tôi cũng sẽ xin tiếp tục chia sẻ tới các bạn về việc tiếp nhận và sàng lọc thông tin thế nào để ta có cuộc sống tích cực, có thêm các cơ hội tốt thay vì định kiến mà làm ảnh hưởng hoặc mất đi những cơ hội cho bản thân và gia đình). Làm khách sạn, dịch vụ là 24/24. Vì thế, không tránh khỏi việc ở vị trí nhân viên thì các bạn phải làm chia ca luân phiên (Sáng/ Chiều/Đêm), vì thậm chí một số vị trí quản lý cũng phải làm ca đêm. Và việc này, cũng khiến cho một số bạn nữ e ngại, đi làm về sợ hàng xóm dị nghị, thậm chí phải nói dối là trực đêm trong bệnh viện. Ngày nay, các bạn trẻ có được nhiều thông tin hơn, có cơ hội tiếp xúc nhiều hơn qua hàng loạt các sự kiện miễn phí về Internet marketing, cơ hội việc làm, và đồng thời, cũng được tự do theo đuổi ước mơ hoài bão của mình.

Làm công việc gì?

Thực sự là chừng ấy năm làm công việc quản lý khách sạn và bất động sản, tôi lại không qua trường đại học nào về lĩnh vực này, mà cuộc sống đã dạy cho tôi cách làm. Tôi bắt đầu bằng việc học về điện tử viễn thông, nhưng khi ra trường, tôi là người duy nhất trong 7 người có hộ khẩu ở Hà Nội không vào thẳng nhà máy Thiết bị Bưu điện làm việc khi họ nhận lúc cả khóa chuẩn bị tốt nghiệp. Tôi đi làm nhà hàng với vị trí phục vụ bàn. Ở đó, tôi tiếp xúc với nhiều hạng người của xã hội, và một môi trường luôn sôi động so với một công việc đều đều hàng ngày ở một công ty nhà nước. Ở đó, thúc đẩy tôi học tiếng Anh, thay vì tiếng Nga suốt những năm học ở phổ thông nhưng ít có điều kiện dùng thực tế. 

Ba năm vào Sài gòn, là những năm một mình lăn lộn vất vả, và không thành công. Ở một nơi mà mới đang cùng cả nước vào hội nhập, ít mối quan hệ, không có nhiều định hướng tốt trong xã hội. Tôi làm đủ thứ việc từ rửa xe, bán xăng dầu, bán hàng các tỉnh miền Tây, nhưng vẫn chỉ khiêm tốn nuôi sống bản thân, thậm chí ốm thập tử nhất sinh. Điều duy nhất tôi giữ được trong suốt 3 năm xa nhà, đó là giữ mình.

Tôi trở về Hà Nội, nơi tôi sinh ra và lớn lên, và bắt đầu lại từ đầu với công việc là làm Lễ tân cho một khách sạn mini chỉ cách nhà chưa đầy 50 mét. Tôi có thời gian tự học tiếng Anh, và luôn cố gắng, để chỉ trong thời gian 9 tháng, tôi đã lần đầu tiên vào làm ở 1 khách sạn liên doanh thời mở cửa duy nhất ở Hà Nội (Khách sạn Lakeside) ở vị trí quản lý bộ phận, và giám đốc sảnh. Công việc sau đó cứ tiếp nối, với các vị trí quản lý tại Khách sạn Sunway Hotel Hanoi, và Hilton Hanoi Opera, cùng các tổ chức, tập đoàn về BĐS lớn như Regus, Savills, Capital, Gamuda Land LLC, Milton Holding, THM…

Với tôi, thành công trong sự nghiệp là những nỗ lực, cố gắng hết mình vì môi trường mình làm việc, vì đồng nghiệp, vì chủ đầu tư của mình. Đó là nơi giúp cần bằng giữa công việc và gia đình, là nơi giúp tôi có sự ổn định chăm lo cho bản thân và gia đình hơn. Tuy nhiên, công việc cũng có thể không phải là một vị trí cứ bắt buộc phải ổn định một chỗ, vì khái niệm ổn định nó rất rộng. Bạn có thể có những công việc mà ở đó có sự tự do cả về thời gian, tài chính. (Và tôi cũng sẽ chia sẻ tới các bạn tiếp sau này về những công việc trong thời đại 4.0 mà có thể giúp bạn có được sự tự do đó).

Các bạn nên tự tổng hợp các thông tin và đánh giá để có được quyết định phù hợp nhất. Ví dụ:
-    Hiểu về bản thân bạn: Tính cách của bạn nói lên điều gì? Bạn là người quyết đoàn, cẩn thận, hay điềm đạm, kỹ tính, vui vẻ hòa đồng hay thu hẹp bản thân?
-    Những sở thích của bạn là gì?
-    Nhưng điểm mạnh, điểm yếu của bạn là gì?
-    Các kỹ năng liên quan đến công việc và các kỹ năng khác mà bạn có thể có?
-    Vị trí địa lý bạn mong muốn sẽ phát triển qua công việc & nghề nghiệp là gì? Ở tại địa phương, trong nước hay nước ngoài?

Từ những nội dung ghi chép, tổng hợp, đánh giá, các bạn có thể tự đưa ra một số phương án để so sánh, lựa chọn.
Và dù năm nay đại dịch đang hoành hành, ngành dịch vụ du lịch, khách sạn đang đứng trên bờ vực phá sản, nhưng nó vẫn là một ngành trong những ngành có tốc độ phát triển nhanh và sâu rộng nhất. Các bạn hãy yên tâm nếu đã và đang định hướng công việc cho ngành nghề này. Qua đại dịch, sẽ là những cơ hội rất lớn đón chờ các bạn.

Vậy các bạn trẻ ơi! Hãy định hướng vào công việc mình ước mơ và phù hợp, cố gắng tâm huyết với chính bản thân thì dù các bạn ở bất cứ nơi đâu, xuất phát điểm thế nào, các bạn cũng sẽ thành công. 

Học thế nào?

Tôi là người tự thấy mình có khả năng học ngoại ngữ tốt, và tôi có thể học tốt với bất cứ môn ngoại ngữ nào tôi được học (Tiếng Nga, tiếng Anh, Pháp, Nhật, Trung) mặc dù tôi chưa có điều kiện tham gia các lớp học tăng cường khả năng tư duy & học tập vào những năm đó, như bây giờ.

Chắc hẳn những người làm cùng môi trường làm việc tại các khách sạn với tôi ngày đó còn nhớ, hình ảnh  một Duty Manager luôn tranh thủ ngồi học tiếng Anh trong ca trực đêm sau khi kết thúc công việc của mình, khi người khác tranh thủ ngả lưng. Tôi đọc các báo tiếng Anh đặt trên giá báo tại sảnh của khách sạn, ghi chép các từ mới, các câu nói hay trong báo vào quyển vở bằng bút mực xanh cho các câu và đoạn văn, và bút mực đỏ cho các từ mới và thành ngữ hay.

Về nhà, ngoại trừ thời gian ăn uống, xem TV buổi tối, hoặc đôi khi đi cùng bạn bè, chủ yếu tôi đọc sách tiếng Anh, và thời đó chỉ có Streamline English. Tôi học thuộc từng bài trong quyển sách và khi đóng sách vào, có thể đọc và nói chi tiết bất cứ bài nào trong quyển sách. Đó là bí quyết đầu tay của tôi về việc làm sao có thể nói tiếng Anh một cách tự nhiên nhất, nhớ được các từ và cách dùng từ một cách tốt nhất, không cần phải lục lọi trí nhớ và ghép các từ hay câu nói.

Vì vậy, lời khuyên của tôi tới các bạn trẻ là hãy học tiếng Anh thật tốt, mặc dù định hướng nghề nghiệp của bạn, công việc yêu thích của bạn là bất cứ việc gì, ngành nghề nào, khi có tiếng Anh, các bạn như mở rộng thêm cách cửa ra một thế giới mới, với những nguồn thông tin vô tận, bổ ích, có thể hỗ trợ tích cực hơn tới công việc mà bạn yêu thích.

Tôi không phủ nhận việc học văn hóa cơ bản ở mái trường phổ thông, nơi được dạy dỗ từ những nét bút, lời văn, con tính ban đầu, nơi dạy cho ta biết lễ nghĩa. Tuy nhiên, việc học là không giới hạn. Các bạn có thể tìm hiểu trên Internet, tham gia các khóa đào tạo mà thông tin đầy rẫy trên các trang mạng. Việc xem, sàng lọc, lựa chọn thực sự rất quan trọng. Các bạn cần tiếp nhận thông tin, đọc để hiểu về nó, rồi tự quyết định cho chính bản thân mình. Cũng không nên cái gì cũng học mà không đi đến đâu, hoặc chưa kịp xem xét đã bỏ qua do định kiến, thì có thể bạn đã tự tước đi một cơ hội rất tốt tới nghề nghiệp và cuộc sống của bản thân bạn cũng như gia đình.

Làm thế nào?

Như tôi đã chia sẻ ở trên, tinh thần học tập cũng như tinh thần làm việc phải luôn được duy trì và phát huy ở mức cao nhất. Thậm chí tinh thần làm việc còn phải tăng lên gấp bội, vì nó liên quan tới cả các đồng nghiệp, tới người trả lương cho mình là toàn bộ những khách hàng, hay là công ty, người chủ của mình chứ không còn là chỉ học cho bản thân nữa.

Ở mỗi một môi trường làm việc, không ai chắc chắn là sẽ dành cả đời gắn bó với nó. Nhưng khi đã và đang làm việc ở đó, thì các bạn cần chăm chút, tận tụy với công việc, thương yêu giúp đỡ đồng nghiệp. Nên đến một cách lịch sự và ra đi một cách văn minh. Làm sao để khi thôi việc ở một môi trường, nhiều năm sau mọi người vẫn còn nhắc đến với những tình cảm trân trọng nhất.

Nhân dịp Xuân mới Tân Sửu cận kề, tôi xin được gửi những lời chúc tốt đẹp nhất tới các bạn trẻ, nhưng chủ nhân tương lai của Đất nước. Mong các bạn cố gắng hoàn thiện và phát huy từ chính bản thân mình, nhằm giúp cho bản thân, gia đình và cộng đồng ngày một thành công, thịnh vượng.
Thân ái chào các bạn!
 

Chuyên gia Đoàn Tuấn Hải

Đọc thêm:
[CG - Đoàn Tuấn Hải] Nghề quản lý bất động sản (quản lý tòa nhà)

[CG - Đoàn Tuấn Hải] Nghề khách sạn